حمل دریایی

حمل و نقل دریایی چیست؟

حمل و نقل دریایی به‌عنوان یکی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش‌های جابجایی کالا شناخته می‌شود، به‌ویژه برای محموله‌های با حجم بالا یا وزن سنگین. این شیوه به دلیل ظرفیت بالای بارگیری و کاهش قابل توجه هزینه‌ها، گزینه‌ای ایده‌آل برای ارسال کالاهایی مانند مواد اولیه صنعتی، تجهیزات بزرگ و محموله‌های فله‌ای است.

با استفاده از حمل دریایی، امکان انتقال حجم زیادی از کالا به‌صورت هم‌زمان فراهم می‌شود که منجر به صرفه‌جویی در زمان و کاهش هزینه‌های نهایی می‌گردد.

راگا تجارت شرق با همکاری گسترده با خطوط کشتیرانی معتبر بین‌المللی، این امکان را فراهم کرده است که محموله‌های شما با حداقل هزینه و حداکثر امنیت به مقاصد مختلف جهانی ارسال شوند.

نقش استراتژیک حمل‌ونقل دریایی در پایداری تجارت جهانی

حمل‌ و نقل دریایی یکی از قدیمی‌ترین، مؤثرترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش‌های جابجایی کالا در سطح بین‌المللی است. امروزه این شیوه حمل‌ونقل به‌عنوان ستون فقرات تجارت جهانی شناخته می‌شود. بر اساس آمارهای جهانی، بیش از ۸۰٪ از حجم کالاهای تجاری جهان از طریق دریا و کشتی‌های تجاری بین قاره‌ها منتقل می‌شود؛ موضوعی که اهمیت حیاتی این روش را در پایداری و اثربخشی زنجیره تأمین جهانی به‌وضوح نشان می‌دهد.

نقش حمل دریایی در لجستیک بین‌المللی

در ساختار لجستیکی تجارت جهانی، حمل‌ونقل دریایی به‌عنوان یک راهکار اقتصادی و بسیار کاربردی برای انتقال کالاهای حجیم و سنگین شناخته می‌شود. برخلاف حمل هوایی که بیشتر برای محموله‌های کوچک و حساس به زمان به‌کار می‌رود، حمل دریایی به دلیل:

• هزینه کمتر به ازای هر کیلوگرم،

• ظرفیت بالای بارگیری،

• و امکان جابجایی حجم‌های بسیار زیاد،

انتخابی به‌صرفه و کارآمد برای انواع کالاها از جمله مواد خام، تجهیزات صنعتی، ماشین‌آلات سنگین، کالاهای فله‌ای و کانتینری محسوب می‌شود.

آشنایی با مدل‌های حمل دریایی، کانتینری و فله‌ای

حمل‌ و نقل دریایی یکی از ارکان اصلی زنجیره تأمین جهانی است و بسته به نوع کالا، دو مدل رایج برای حمل دریایی وجود دارد: حمل کانتینری و حمل فله‌ای. انتخاب روش مناسب می‌تواند تأثیر زیادی در کاهش هزینه‌ها و بهینه‌سازی زمان تحویل داشته باشد.

حمل کانتینری (Container Shipping)

این روش یکی از رایج‌ترین و پیشرفته‌ترین شیوه‌های حمل‌ونقل دریایی در دنیا محسوب می‌شود. در این مدل، کالاها در کانتینرهای استاندارد (معمولاً ۲۰ فوت یا ۴۰ فوت) بسته‌بندی و بارگیری می‌شوند.

مزایای حمل کانتینری:

• تسهیل در حمل‌ونقل کالا

• سرعت بالا در بارگیری و تخلیه

• ایمنی بیشتر در برابر آسیب فیزیکی، رطوبت و سرقت

• تسهیل در انجام تشریفات گمرکی و اسناد حمل

 حمل فله‌ای (Bulk Shipping)

در این روش، کالاها به‌صورت فله‌ای و بدون بسته‌بندی در کشتی بارگیری می‌شوند. این شیوه مناسب محموله‌هایی با ماهیت یکنواخت و حجم بالا است که نیاز به بسته‌بندی مجزا ندارند.

نمونه‌هایی از کالاهای مناسب برای حمل فله‌ای:

• غلات (گندم، جو، ذرت و …)

• نفت خام و مشتقات آن

• سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، بوکسیت و سایر مواد معدنی

• سیمان، کلینکر و مواد اولیه صنعتی

آشنایی با مدل‌های مختلف کانتینرها

در حمل‌ونقل دریایی، کانتینرها نقش اساسی در جابجایی ایمن، سریع و استاندارد کالاها ایفا می‌کنند. بسته به نوع کالا و شرایط حمل، کانتینرها در انواع مختلفی طراحی و استفاده می‌شوند. در ادامه با مهم‌ترین انواع کانتینرها آشنا می‌شوید:

کانتینر استاندارد (Dry Container)

• پرکاربردترین نوع کانتینر

• مناسب برای انواع کالاهای خشک و بسته‌بندی‌شده

• در دو سایز رایج: 20 فوت و 40 فوت

کانتینر یخچالی (Reefer Container)

• دارای سیستم سرمایش و گرمایش داخلی

• مناسب برای حمل کالاهای فاسدشدنی مانند: میوه، سبزیجات، گوشت، دارو

• کنترل دقیق دما و رطوبت

کانتینر روباز یا اوپن تاپ (Open Top Container)

• سقف ندارد یا با برزنت پوشانده می‌شود

• برای کالاهایی با ارتفاع بیش از حد معمول یا بارگیری از بالا مانند ماشین‌آلات سنگین

کانتینر فلت رک (Flat Rack Container)

• دیواره‌های کناری و سقف ندارد

• مناسب برای بارهای بزرگ و سنگین مانند تجهیزات صنعتی یا سازه‌های فلزی

کانتینر مخزنی یا ایزو تانک (ISO Tank Container)

• برای حمل مایعات، مواد شیمیایی و گازهای فشرده

• دارای ساختار مقاوم و استانداردهای ایمنی بالا

کانتینر تهویه‌دار (Ventilated Container)

• دارای دریچه‌های تهویه در دیواره‌ها

• مناسب برای کالاهایی که نیاز به جریان هوا دارند، مانند قهوه، کاکائو یا چوب

مشخصات فنی انواع کانتینرهای دریایی در یک نگاه

نکات مهم:

• ابعاد ممکن است بسته به سازنده کانتینر کمی متفاوت باشد.

• ظرفیت وزنی باید مطابق با مقررات حمل‌ونقل و مجوزهای بین‌المللی رعایت شود.

• در انتخاب کانتینر، نوع کالا، وزن، حجم، نیاز به تهویه یا کنترل دما باید لحاظ شود.

اهمیت حمل‌ونقل دریایی در اینکوترمز و قراردادهای تجاری بین‌المللی

اینکوترمز (Incoterms) که توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) تدوین شده، قواعدی استاندارد برای تعریف مسئولیت‌ها و تعهدات طرفین در معاملات بین‌المللی است. در این قواعد، برخی اصطلاحات به‌طور ویژه برای حمل‌ونقل دریایی طراحی شده‌اند که آشنایی با آن‌ها برای تنظیم دقیق قراردادها، مدیریت ریسک‌ها و محاسبه هزینه‌ها بسیار حیاتی است.

اصطلاحات مهم حمل‌ونقل دریایی در اینکوترمز عبارت‌اند از:

• FOB (Free On Board): فروشنده کالا را روی عرشه کشتی در بندر مبدا تحویل می‌دهد و از لحظه بارگیری، مسئولیت ریسک به خریدار منتقل می‌شود.

• CFR (Cost and Freight): فروشنده هزینه حمل کالا تا بندر مقصد را تقبل می‌کند، اما ریسک بار از زمان بارگیری به خریدار منتقل می‌شود.

• CIF (Cost, Insurance and Freight): مشابه CFR است، با این تفاوت که هزینه بیمه بار نیز بر عهده فروشنده است.

انتخاب دقیق اینکوترمز مناسب، نقش کلیدی در تعیین تعهدات طرفین، انتقال ریسک و برآورد قیمت نهایی کالا دارد.

چه نوع کالاهایی از طریق دریا قابل حمل هستند؟

دسته‌بندی انواع بارهای دریایی

حمل‌ و نقل دریایی با ظرفیت بالا و هزینه مناسب، امکان جابجایی طیف گسترده‌ای از کالاها را فراهم می‌کند. بسته به ماهیت فیزیکی، شرایط نگهداری، ابعاد، بسته‌بندی و حساسیت زمانی، بارهای قابل حمل از طریق دریا به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. شناخت این دسته‌بندی‌ها برای انتخاب صحیح نوع کشتی، کانتینر و روش حمل، نقش کلیدی در کاهش هزینه‌ها و افزایش ایمنی دارد.

انواع محموله‌ها در حمل‌ونقل دریایی و خدمات تخصصی راگا تجارت شرق

حمل‌ونقل دریایی انواع مختلفی از بارها را شامل می‌شود که هر کدام ویژگی‌ها و شرایط خاص خود را دارند. شناخت دقیق نوع محموله، گامی مهم برای انتخاب روش حمل، کشتی مناسب، تجهیزات بندری، بیمه و امور گمرکی است.

۱. بارهای کانتینری (Containerized Cargo)

این محموله‌ها در کانتینرهای استاندارد ۲۰ و ۴۰ فوتی جابجا می‌شوند. معمولاً شامل:

• کالاهای صنعتی و تولیدی

• تجهیزات الکترونیکی و ماشین‌آلات

• منسوجات و پوشاک

• مواد غذایی بسته‌بندی شده

• لوازم خانگی و مصرفی

انواع کانتینرهای رایج:

• Dry Container: برای کالاهای خشک معمولی

• Reefer Container: برای کالاهای فاسدشدنی با کنترل دما

• Open Top / Flat Rack: مناسب بارهای سنگین یا با ابعاد غیرمعمول

۲. بارهای فله خشک (Dry Bulk Cargo)

این محموله‌ها بدون بسته‌بندی خاص، مستقیماً در انبار کشتی‌های مخصوص بارگیری می‌شوند. از جمله:

• مواد معدنی مانند سنگ آهن و بوکسیت

• محصولات کشاورزی نظیر گندم، ذرت و سویا

• سیمان، زغال‌سنگ و کودهای شیمیایی

۳. بارهای فله مایع (Liquid Bulk Cargo)

مواد مایع که توسط لوله‌کشی به مخازن کشتی‌های تانکر منتقل می‌شوند:

• نفت خام و فرآورده‌های نفتی

• گازهای مایع مانند LNG و LPG

• روغن‌های خوراکی، مواد شیمیایی مایع و اسیدها

۴. بارهای سنگین یا فوق‌العاده حجیم (Heavy & Oversized Cargo)

کالاهایی که به‌دلیل ابعاد یا وزن، قابل حمل در کانتینرهای معمولی نیستند، مثل:

• توربین‌ها و دیگ‌های بخار

• تجهیزات نیروگاهی و صنعتی بزرگ

• سازه‌های مهندسی و پروژه‌های EPC

5. کالاهای خطرناک (Dangerous Goods / DG Cargo)

کالاهای دارای ویژگی‌های خطرناک طبق قوانین بین‌المللی (کد IMDG) حمل می‌شوند، از جمله:

• مواد قابل اشتعال و منفجره

• گازهای فشرده، باتری‌های لیتیومی، رنگ و اسیدها

• مواد سمی و خورنده

برای این محموله‌ها بسته‌بندی ویژه، اسناد و مجوزهای خاص لازم است.

6. محموله‌های یخچالی یا فاسدشدنی (Perishable Cargo)

کالاهایی که نیاز به کنترل دما دارند، مانند:

• مواد غذایی تازه یا منجمد

• داروها و واکسن‌ها

• گل و گیاهان زنده

این بارها معمولاً در کانتینرهای یخچالی (Reefer) حمل می‌شوند.

بررسی تخصصی روش‌های حمل دریایی: FCL – LCL – کدام روش برای تجارت شما مناسب‌تر است؟

راگا تجارت شرق با سال‌ها تجربه در حمل‌ونقل بین‌المللی، به شما کمک می‌کند تا میان دو روش اصلی حمل دریایی – FCL (کانتینر کامل) و LCL (خرده‌بار) – بهترین گزینه را متناسب با نیاز، بودجه و نوع کالا انتخاب کنید.

 روش FCL – کانتینر کامل اختصاصی

در این روش، کل ظرفیت یک کانتینر ۲۰ فوت یا ۴۰ فوت تنها به یک فرستنده اختصاص می‌یابد؛ حتی اگر فضای آن کاملاً پر نشود.

مزایای FCL:

• امنیت بیشتر: فقط کالای شما در کانتینر است. خطر آسیب، سرقت یا جابه‌جایی اشتباه کاهش می‌یابد.

• سرعت در حمل و ترخیص: فرآیندهای گمرکی ساده‌تر و زمان حمل کوتاه‌تر است.

• صرفه‌جویی در تناژ بالا: اگر حجم بار بیش از 15 متر مکعب یا وزن بالای 8 تن باشد، FCL اقتصادی‌تر است.

• عدم دسترسی دیگران به محموله شما: مناسب برای کالاهای خاص، حساس یا محرمانه.

مناسب برای:

• واردکنندگان عمده به بنادر بندرعباس، بندر امام خمینی، بوشهر

• شرکت‌های صنعتی، واردکنندگان کالاهای با ارزش یا حساس

• محموله‌هایی با تیراژ بالا یا ابعاد خاص

 روش LCL – حمل خرده‌بار

در روش LCL، کالاهای چند مشتری مختلف در یک کانتینر مشترک بارگیری می‌شود. برای بارهای کوچک، این روش اقتصادی‌تر و انعطاف‌پذیرتر است.

مزایای LCL:

• صرفه‌جویی در هزینه: برای بارهای سبک یا حجمی پایین، نیازی به پرداخت هزینه کامل کانتینر نیست.

• مناسب برای ارسال‌های آزمایشی یا تجاری کوچک

• امکان ارسال مقطعی کالاها به صورت منظم

معایب LCL:

• وابستگی به تکمیل ظرفیت کانتینر: ممکن است حرکت به تعویق بیفتد.

مناسب برای:

• بارهای کمتر از 8 تن یا 10–12 CBM

• واردات به ایران یا امارات با بودجه محدود

• ارسال کالاهای کم‌ریسک، غیر حساس و عمومی

 مقایسه تخصصی FCL و LCL

نتیجه‌گیری:

انتخاب بین FCL و LCL باید بر اساس حجم، نوع کالا، اهمیت زمان تحویل و بودجه انجام شود.

آشنایی با انواع مدل‌های حمل‌ونقل دریایی در تجارت بین‌الملل

حمل‌ونقل دریایی در تجارت بین‌الملل تنها به بارگیری کالا روی کشتی و ارسال مستقیم به مقصد محدود نمی‌شود. این نوع حمل می‌تواند در قالب مدل‌های مختلفی انجام شود که انتخاب هر یک از آن‌ها بستگی به نوع کالا، موقعیت جغرافیایی، زیرساخت‌های بندری و اولویت‌های زمانی و اقتصادی دارد.

آگاهی از این مدل‌ها به صاحبان کالا و فعالان حوزه بازرگانی کمک می‌کند تا بهترین گزینه را از نظر هزینه، سرعت و کارایی انتخاب کنند.

شرکت راگا تجارت شرق با تکیه بر تجربه گسترده و همکاری با خطوط کشتیرانی معتبر خدمات حمل دریایی را در قالب مدل‌های زیر ارائه می‌دهد:

• حمل مستقیم (Direct Shipping): کالا از بندر مبدأ مستقیماً به بندر مقصد ارسال می‌شود، بدون نیاز به تعویض کشتی یا توقف در بنادر واسطه. این روش برای مسیرهای پرتردد و کالاهای حساس به زمان بسیار مناسب است.

• حمل ترانشیپی (Transshipment): در این مدل، کالا ابتدا به یک بندر واسطه (هاب منطقه‌ای) منتقل شده و سپس با کشتی دیگری به مقصد نهایی ارسال می‌شود. این روش معمولاً زمانی کاربرد دارد که مسیر مستقیم وجود نداشته یا از نظر اقتصادی به صرفه‌تر باشد.

• حمل پروژه‌ای (Project Cargo): این نوع حمل برای کالاهای حجیم، فوق‌سنگین یا حساس است که نیاز به برنامه‌ریزی دقیق، تجهیزات ویژه و ناوگان خاص دارد. بیشتر در پروژه‌های صنعتی، نفت و گاز و زیرساختی کاربرد دارد.

• کراس استافینگ (Cross-stuffing): این روش بیشتر در بندر جبل علی انجام می‌شود. به دلیل تحریم‌ها، کالاها معمولاً نمی‌توانند مستقیماً به ایران حمل شوند، بنابراین ابتدا به بندر جبل علی وارد می‌شوند. سپس کالاها در آنجا از یک کانتینر به کانتینر دیگر منتقل (کراس استاف می‌شوند) و پس از بارگیری بر روی کشتی به بندر عباس یا سایر بنادر جنوبی ایران ارسال می‌گردند.

جمع‌بندی تخصصی

انتخاب صحیح مدل حمل، وابسته به فاکتورهایی نظیر:

• مکان مبدأ و مقصد

• نوع کالا و حساسیت آن

• زمان تحویل

• بودجه حمل و شرایط گمرکی

با انتخاب مدل مناسب حمل‌ونقل دریایی، می‌توان ریسک‌های زنجیره تأمین را کاهش داد، هزینه‌های اضافی را به حداقل رساند و زمان تحویل کالا را بهینه کرد. شرکت راگا تجارت شرق با ارائه مشاوره تخصصی، همراهی مطمئن برای شما در انتخاب و اجرای مؤثرترین مدل‌های حمل دریایی خواهد بود.

مزایای حمل بار دریایی در تجارت بین‌المللی

حمل‌ونقل دریایی، با وجود رشد چشم‌گیر روش‌های جدید مثل حمل هوایی یا جاده ای، همچنان به‌عنوان اصلی‌ترین ستون تجارت بین‌المللی کالاها شناخته می‌شود. این روش به‌ویژه برای مقاصدی مثل ایران و امارات، که دارای زیرساخت‌های بندری فعال و دسترسی به دریا هستند، بسیار مناسب و کاربردی است.

در این بخش، به‌صورت تخصصی به مزایای کلیدی حمل دریایی از منظر اقتصادی، عملیاتی، زیست‌محیطی و راهبردی می‌پردازیم.

صرفه‌جویی قابل توجه در هزینه حمل

حمل دریایی کم‌هزینه‌ترین روش حمل برای محموله‌های سنگین و حجیم است. هزینه حمل دریایی بر اساس حجم (CBM) یا وزن (Whichever is higher) محاسبه می‌شود و در مقایسه با حمل هوایی و جاده ای حتی در مسیرهای طولانی، هزینه آن تا چند برابر پایین‌تر است.

قابلیت حمل بارهای حجیم، فوق سنگین و خاص

حمل دریایی به لطف کشتی‌هایی با ظرفیت بالا، امکان جابجایی انواع بارهای فله، ماشین‌آلات سنگین، سازه‌های صنعتی، خودرو، مواد اولیه معدنی و شیمیایی را فراهم می‌سازد. بسیاری از کالاهایی که غیرقابل‌حمل با روش‌های دیگر هستند، تنها از طریق دریا قابل ارسال می‌باشند.

دسترسی جهانی به بنادر و خطوط بین‌المللی کشتیرانی

حمل دریایی توسط هزاران مسیر فعال از طریق خطوط بزرگ انجام میشود

در ایران: IRISL (کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران) و نمایندگان آن در کشورهای مبدا انجام می‌شود.

بنادر ایران (بندرعباس، شهید رجایی، امام خمینی) و دبی (جبل‌علی) از پرترددترین بنادر منطقه هستند و امکان دریافت بار از اکثر نقاط جهان را فراهم می‌کنند.

معایب حمل دریایی در مقایسه با سایر روش‌ها

با وجود مزایای فراوان حمل دریایی، این روش خالی از محدودیت و چالش نیست. شناخت معایب آن به شرکت‌ها و تجار کمک می‌کند تصمیم آگاهانه‌تری برای مسیرهای وارداتی خود داشته باشند، مخصوصاً زمانی که مقصدهایی مثل ایران یا امارات مدنظر است و نیاز به مدیریت دقیق زمان یا شرایط خاص کالا وجود دارد.

در ادامه، به بررسی تخصصی و تفکیکی مهم‌ترین معایب حمل دریایی می‌پردازیم:

1. زمان‌بر بودن فرآیند حمل

حمل دریایی در مقایسه با روش‌هایی مانند حمل هوایی یا زمینی، کندتر است. بسته به مبدا، مسیر، تعداد ایستگاه‌های ترانشیپ، و زمان‌بندی کشتی‌ها، مدت زمان حمل ممکن است از ۲ هفته تا بیش از ۶ هفته متغیر باشد.
مثال: حمل کانتینر از چین به بندرعباس معمولاً بین ۲۵ تا ۳۵ روز طول می‌کشد، در حالی که همین مسیر با حمل هوایی طی ۳ تا ۵ روز انجام می‌شود.

2. تأثیرپذیری از شرایط جوی و اختلالات بندری

طوفان‌های دریایی، بادهای شدید یا شرایط آب‌و‌هوایی بد می‌توانند باعث تأخیر در حرکت کشتی‌ها، توقف در بنادر یا حتی تغییر مسیرهای حمل شوند.
همچنین اختلالات بندری، شلوغی، اعتصابات کارگری یا بازرسی‌های طولانی‌مدت در گمرک‌ها ممکن است زمان ترخیص را افزایش دهد.

3. نیاز به هماهنگی پیچیده‌تر لجستیکی

در حمل دریایی، مخصوصاً زمانی که از LCL یا ترانشیپ استفاده می‌شود، نیاز به هماهنگی میان چند عامل وجود دارد:

• زمان‌بندی کشتی

• بارچینی و بسته‌بندی

• حمل داخلی تا بندر

• هماهنگی با فورواردرها و نمایندگان بندری

این ساختار، نیاز به تجربه، تخصص و مدیریت زنجیره تأمین حرفه‌ای دارد.

4. ریسک‌های مرتبط با رطوبت و آب‌خوردگی

برخی از کالاها در معرض آسیب‌دیدگی ناشی از رطوبت، نوسانات دما یا شرایط غیراستاندارد در کانتینر قرار دارند.
حتی در کانتینرهای بسته، رطوبت دریایی می‌تواند منجر به کپک‌زدگی، زنگ‌زدگی یا فاسد شدن کالا شود، به‌ویژه اگر بسته‌بندی مناسب نباشد.

5. محدودیت در دسترسی به مقاصد دور از دریا

اگر مقصد نهایی، شهری غیر بندری یا در مناطق مرکزی کشورها باشد، حمل دریایی باید با روش‌های دیگر ترکیب شود 
این موضوع هزینه و زمان بیشتری را به همراه دارد و فرآیند را پیچیده‌تر می‌کند.
مثال: پس از رسیدن بار به بندرعباس، باید با کامیون به تهران یا شهرهای دیگر منتقل شود.

6. الزامات خاص اسنادی و گمرکی

حمل دریایی نیازمند اسناد دقیق و رسمی مثل:

• بارنامه دریایی (Bill of Lading)

• فاکتور تجاری، پکینگ لیست

• مجوز ثبت سفارش در ایران

• مدارک مرتبط با مقررات اینکوترمز و گواهی مبدأ

می‌باشد، که در صورت نقص، فرآیند ترخیص به تأخیر می‌افتد یا حتی مشمول جریمه گمرکی می‌شود.

7. ریسک‌های قانونی و تحریمی (برای ایران)

به دلیل تحریم‌های بین‌المللی، برخی خطوط کشتیرانی ممکن است مستقیماً به بنادر ایران سرویس ندهند یا خدمات خود را فقط از طریق بندر واسط مثل جبل‌علی ارائه کنند.

نتیجه‌گیری: آیا حمل دریایی با وجود معایب، هنوز به‌صرفه است؟

بله. با وجود محدودیت‌هایی مانند زمان‌بر بودن و نیاز به هماهنگی بیشتر، در بسیاری از موارد به‌ویژه در حجم‌های بالا، حمل دریایی هنوز اقتصادی‌ترین گزینه حمل بین‌المللی است.

اما برای انتخاب صحیح، باید:

• نوع کالا

• زمان تحویل

• مسیر حمل

• حجم بار

• شرایط ترخیص در مقصد

را کاملاً در نظر گرفت.

هزینه‌های پایه حمل دریایی

۱. هزینه کرایه حمل (Freight Rate)

این هزینه مهم‌ترین و اولیه‌ترین هزینه در حمل دریایی است که بر اساس حجم (CBM) یا وزن (Kg) محموله تعیین می‌شود.

• برای محموله‌های بزرگ: معمولاً FCL (کانتینر کامل) محاسبه می‌شود.

• برای محموله‌های کوچک‌تر: از LCL (خرده‌بار) استفاده می‌شود.

مثال: در FCL هزینه به‌صورت ثابت برای یک کانتینر کامل در نظر گرفته می‌شود، اما در LCL هزینه‌ها بر اساس مترمکعب (CBM) یا وزن (هر کدام بالاتر باشد) محاسبه می‌گردد.

۲. هزینه‌های مربوط به بندر (Port Charges)

بندرهای مختلف هزینه‌های متفاوتی دارند که به شرایط حمل و ترخیص بستگی دارد. این هزینه‌ها شامل موارد زیر است:

• هزینه بارگیری و تخلیه (Loading/Unloading Charges)

• هزینه انبارداری (Storage Charges)

• هزینه‌های واردات و صادرات (Import/Export Fees)

• هزینه ترمینال هندلینگ ( THC )

در ایران (مثل بندرعباس) و دبی (جبل‌علی) این هزینه‌ها بر اساس تعرفه‌های رسمی و مقررات گمرکی محاسبه می‌شود.

۳. هزینه‌های انتقال داخلی (Inland Transportation)

پس از رسیدن کشتی به بندر مقصد، بار باید به محل نهایی منتقل شود.

• حمل جاده‌ای: برای مسیرهای کوتاه‌تر و بارهای کمتر.

عوامل مؤثر بر هزینه حمل دریایی

۱. نوع محموله

• محصولات فله‌ای (Bulk Cargo): هزینه پایین‌تر، زیرا بدون کانتینر و بسته‌بندی حمل می‌شوند.

• کالاهای کانتینری (Containerized Cargo): نیازمند بسته‌بندی و کانتینر هستند، بنابراین هزینه بیشتر دارند.

۲. وزن و حجم بار

حجم (CBM) و وزن (Kg) از پارامترهای کلیدی در تعیین هزینه هستند.

اگر وزن و حجم با هم مطابقت نداشته باشند، معیار پرهزینه‌تر (وزن یا حجم) مبنای محاسبه قرار می‌گیرد.

۳. فاصله و مسیر حمل

• مسیرهای آسیا (مانند چین ) به ایران یا دبی معمولاً مقرون‌به‌صرفه‌ترند.

• مسیرهای از اروپا یا آمریکا هزینه بیشتری دارند به دلیل مسافت طولانی‌تر و توقف‌های ترانشیپی بیشتر.

۴. زمان ارسال (Peak Season / Off-Season)

• فصل اوج حمل (Peak Season): افزایش تقاضا = افزایش نرخ‌ها (مثلاً تعطیلات چین، کریسمس).

• فصل کم‌تقاضا (Off-Season): نرخ‌ها پایین‌تر به دلیل کاهش تقاضا.

۵. هزینه‌های بیمه

بسته به نوع بیمه‌نامه، هزینه متفاوت است:

• بیمه All Risk: پوشش کامل در برابر هرگونه خسارت

• بیمه Total Loss: فقط در صورت از بین رفتن کامل محموله

این هزینه به ارزش بار، نوع کالا و شرایط حمل بستگی دارد.

مراحل ارسال بار با کشتی (Shipping Process)

فرآیند ارسال بار با کشتی شامل چندین مرحله مهم است که از زمان تحویل کالا تا رساندن آن به مقصد نهایی ادامه دارد. این مراحل بسته به نوع محموله، مقصد، و خدمات متفاوت است. در ادامه، مراحل اصلی این فرآیند را مرور می‌کنیم.

۱. آماده‌سازی و بسته‌بندی کالا (Packing and Preparation)

قبل از شروع حمل، باید کالا به‌درستی بسته‌بندی شود که این مراحل تماماً توسط فرستنده کالا انجام می‌گردد. این مرحله شامل موارد زیر است:

• انتخاب نوع مناسب بسته‌بندی (مثل جعبه‌های چوبی یا ضد رطوبت)

• طبقه‌بندی کالا برای بارچینی اصولی در کانتینر

• اطمینان از ایمنی بار با نوارهای مقاوم، فوم، ضربه‌گیر و…

۲. تحویل کالا به نماینده حمل‌ونقل (Delivery to Forwarder/Shipping Agent)

پس از آماده‌سازی، کالا به شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی یا فورواردر تحویل داده می‌شود. در این مرحله:

• مدارک بررسی می‌شود

• فرایند آماده‌سازی برای ارسال انجام می‌گیرد

۳. بارگیری کالا در کشتی (Shipped On Board)

محموله به بندر منتقل شده و بارگیری در کشتی انجام می‌شود:

• در FCL کل کانتینر به یک صاحب کالا اختصاص دارد

• در LCL بار چندین مشتری در یک کانتینر مشترک قرار می‌گیرد

۴. ترانشیپ و تغییر کشتی (Transshipment)

اگر مسیر حمل مستقیم نباشد، بار در بندر میانی (مثلاً جبل‌علی ) به کشتی دیگری منتقل می‌شود. به این مرحله ترانشیپ گفته می‌شود.

۵. رسیدن به بندر مقصد و تخلیه بار (Arrival and Discharge at Destination Port)

بار پس از رسیدن به بندر مقصد، تخلیه می‌شود.

۶. ترخیص گمرکی و تحویل نهایی (Customs Clearance and Final Delivery)

پس از تخلیه، کالا باید:

• از گمرک ترخیص شود

• با استفاده از کامیون به مقصد نهایی برسد

اصطلاحات رایج در حمل و نقل دریایی

در این بخش با مهم‌ترین اصطلاحات رایج در حوزه حمل‌ونقل دریایی آشنا می‌شوید:

اینکوترمز (Incoterms)

قوانین استاندارد بین‌المللی برای تعیین مسئولیت‌ها:

• FOB: فروشنده تا بارگیری کشتی مسئول است

• CIF: فروشنده مسئول هزینه حمل و بیمه تا مقصد

• CFR: مانند CIF اما بدون بیمه

• EXW: فروشنده فقط کالا را در محل خود آماده می‌کند

بارنامه دریایی (Bill of Lading – B/L)

مدرک کلیدی حمل که شامل:

• House B/L: صادره توسط فورواردر

• Master B/L: صادره توسط شرکت کشتیرانی

FCL و LCL

• FCL: بار کامل یک کانتینر

• LCL: بار مشترک در یک کانتینر (خرده‌بار)

فورواردر (Freight Forwarder)

شرکت یا نماینده‌ای که خدمات حمل‌ونقل، ترخیص، بارگیری، و پیگیری تحویل نهایی را برای صاحب کالا انجام می‌دهد.

ترمینال کانتینری (Container Terminal)

مکان بارگیری و تخلیه کانتینرها در بنادر با تجهیزات تخصصی مانند جرثقیل‌های کانتینری.

هزینه دیرکرد کانتینر و بندر (Detention & Demurrage)

• Detention: هزینه نگه‌داشتن کانتینر بیش از زمان مجاز خارج از بندر

• Demurrage: هزینه نگه‌داری بار در بندر بیشتر از مهلت قانونی یا فری تایم ( Free Time )

مانیفست (Manifest)

فهرست کامل بارهای موجود در کشتی، جهت کنترل و بررسی گمرکی.

جهت کسب هرگونه اطلاعات بیشتر لطفا با کارشناسان ما تماس حاصل فرمایید.